Het Grote Daaronder.

Als we alleen de hemel willen op deze aarde, alleen het licht en de liefde, blijft het begrip van 'het leven' beperkt. Als we uitsluitend in het dagbewustzijn van de zon willen leven, missen we het nachtbewustzijn van de maan. Als we enkel een leven wensen dat doorspekt is van levensvolheid of doordesemd met succesverhalen, zijn we deels volgroeid. Ieder van ons gaat vroeg of laat doorheen een crisis die de poort opent voor Het Grote Daaronder. Aan die lijdzame poort begint de spannende afdaling naar de andere wereld van dodelijke eenzaamheid, daar waar de tijd stilstaat en waar nietsontziende emoties heersen. In de rauwe lessen uit dit transformatieproces vergaren we rijkdom verbonden aan de ziel. Doordrongen van nieuw weten, keren we terug naar Daarboven. 

Duizelingwekkende cijfers wijzen aan dat Het Grote Daaronder ongewild dichterbij is dan we denken. Bijna 1 Belg op 8 neemt antidepressiva. 2 op 10 Belgen lijdt aan een depressieve stoornis waarvan de helft ernstig. 4 op 10 Belgen die antidepressiva neemt gebruiken langer dan 3 jaar. Tussen 2018 en 2022 is het gebruik van antidepressiva en antipsychotica bij 12- tot 18 jarigen met 60% gestegen. Zo meldt Volksgezondheid.   

Je hoort me niet zeggen dat ik tegen antidepressiva ben. Evenmin wijs ik de vinger naar psychiatrie. Wat ik durf uitspreken is dat we aanvullende begeleiding missen voor de toenemende groep aan mensen die plots afdalen naar Het Grote Daaronder. Samenwerking tussen het regulier circuit en de alternatieve aanpak ontbreekt. In 'Crazywise' portretteert Phil Borges het verschil tussen het hebben van een psychische variatie in het Westen ten opzichte van andere plaatsen in de wereld. Hier is het ziekte, elders een potentieel. Zeg me, Is het overbodig te stellen dat gezondheidszorg zou mogen uitbreiden met ervaringsdeskundigen die zelf uit hun neerdaling naar een veranderende bewustzijnstoestand zijn opgeklommen tot een betere versie van zichzelf? Zijn zij dan niet het scherpziend oog, het gul hart en de stevige hand voor diegenen die niet ziek zijn, maar vastlopen in Het Grote Daaronder? Zou een overbelaste psychiatrie baat hebben bij 'kennis van de straat' die eenieder maagdelijke psyche initieert in de onderbewuste riten van de-pressie?  Om de ontmaagde naïviteit door te stoten van break down naar break through?  De opgekrikte medemens begeleid in het leven te reconstrueren op een platform dat een ruimer beeld omvat van zelfbegrip. Zeg me.

Twee boeken over Het Grote Daaronder, gelijk met welkome ondersteuning van ervaringsdeskundigen voerden mij mee naar omlaag en terug opwaarts. Nu ik mijn schaduwkant ontmoet heb, naast mijn licht...nu ik de zon- en maankant van het leven beter ken, kan ik dankbaar zijn voor zowel de verkwikkingen op aarde als voor de verwikkelingen op aarde. Ik begrijp juister wat ik voor mijn afdaling nooit begrepen zou hebben; het antwoord van Jung wanneer een vriend hem enthousiast meldde: "Ik heb zojuist promotie gemaakt." Hij antwoordde: "Het spijt me dat te horen; maar als we er samen de schouders onder zetten, komen we er wel overheen." Als een vriend vol schaamte en in een depressieve bui langskwam en zei: "Ik ben net ontslagen.", zei hij: "Laten we een fles wijn opentrekken; dit is geweldig nieuws; nu zal er iets moois gebeuren."

Wat afdaling mij gebracht heeft? Emotionele stabiliteit. Maturiteit. Basis geruststelling. Aarding. Zelfkennis. In het Westen zijn we niet gewend om vrijwillig af te zakken. Onze cultuur gaat alsmaar door. Er lijkt alleen ruimte voor luchtig vertier. Voor succesverhalen. Al wat raakt aan 'het mindere' wordt met een grote bocht vermeden. Het onvermijdelijke laat zich uiteindelijk horen door ons op een keer brutaal de leeuwenkuil in te duwen. Dat is jammer want dat maakt de afdaling onvoorbereid tot een rauwe val in plaats van op eigen houtje en doelgericht de trap afgaan. Burn-out heeft mij de diepte ingeduwd. Aanvankelijk was er geen hulp. De eerste maanden heb ik gevochten om in leven te blijven. Pas later kwam er hulp. Hulp bracht de fakkel waarnaar ik op zoek was. Ik hoefde niet langer blind op de tast te gaan. Het Grote Daaronder was ineens zo eng niet meer. Nu deze plek steeds meer voelt als mijn andere thuis, kies ik vrijwillig om nu en dan af te zakken. Als ik in knel zit met mezelf. Of onbeantwoorde vragen me bezwaren. Als mijn hoofd tolt. Als emoties overladen. Dan neem ik de figuurlijke fakkel ga de denkbeeldige trap af. Om in meditatie te verpozen in de koele donkerte. Daar waar geen succes verwacht wordt. Alleen maar zijn, ruim genoeg is.

Mademoiselle Marteaux

Een passage van Robert Bly uit De Wildeman over de afdaling voor mannen:

'De val is meer dan een wat beangstigende gebeurtenis. In eerste instantie wil ons ego niet vallen en als we dan vallen, wil het ego het niet zien. Wat ik beweer is dat voor de volgende stap bij de inwijding de man het rattengat moet vinden. Het rattengat is de donkere weg waar de betere universiteit je niet op voorbereid. De reis waarvan de man die uitsluitend wil opklimmen zich kan voorstellen dat alleen mannen uit de lagere klassen die nemen: de weg die berooid maakt, leidt naar de afrond. Wanneer de katabasis zich voltrekt voelt een man zich niet meer speciaal. Dat is hij ook niet. De ene dag studeert hij, wordt hij gevoed, heeft hij onderdak en wordt hij beschermd door stenen muren die door al lang geleden overleden mannen zijn opgetrokken. En de volgende dag is hij dakloos, slentert hij op straat op zoek naar wat eten en een bed om in te slapen. Je omgeving merkt het direct als je gevallen bent: portiers keren je de rug toe, obers snauwen je af en niemand houdt de deur voor je open. Je innerlijke psychologie verandert op het moment dat een oude schaamte weer naar boven komt, je loopt met gebogen hoofd en hebt het idee dat alles onvermijdelijk is. Wanneer je nog een gevoel van grootsheid hebt en naïef bent, leeft er een jongen in je met een vrolijk gezicht, vol verwachting en hoop, een dandy-achtig, een echte prins. Nadat de afdaling is ingezet, neemt een oudere man de plaats van een prins in. Tot ieders verbazing blijft een hulpeloos, asociaal, breekbaar en geïsoleerd wrak over...'

Een passage van Marijke Baken uit De Weg van Innana over het dalen van vrouwen in verandering:

Het 'stromen-in-mij' was gestopt. Dat was het wat mijn lichaam zei. Toen ben ik 'eronderdoor gegaan': de chaos in, het verzet door, terugvallen op jezelf alleen. Onder het actieve door, onder het vele moeten, onder de uiterlijke zekerheden en fatsoen normen door, onder de vriendelijkheid en het begripsvol zijn door, onder het flinke meisje en de vlotte vrouw door, onder mijn eigen drogredenen door, eronderdoor... tot ik het schreeuwen hoorde, een klaaglijk schreeuwen van diep in mij, een schreeuwen dat om overgave vroeg, en beetje bij beetje - traag, want koppig - leerde ik luisteren. Als ik ik ben, wat schreeuwt dan in mij om gehoord, gezien, erkend te worden? Als ik vrouw ben, wat is dan mijn gezicht? Wat blijft als niets overeind blijft? Wat blijft als ik de diepe bodemloze put inval, val door alle lagen heen? Wat is dan het blijvende? Is er dan nog wel iets? En vooral: ben ik er dan zelf nog? En nog verder: dat zelf, wat is dat dan? En wie? En hoe? Ik was kwetsbaar in deze overgangsperiode, in dit niemandsland tussen 'niet meer weten' en 'nog niet weten'.